Quan Huyện Nhân Hậu - Chương 2
Chương 2: Phiên Tòa Đầu Tiên
Minh Tân ngồi trên ghế quan, tay khẽ siết lại thành ghế. Trong tâm trí, hàng loạt suy nghĩ trôi qua. Làm thế nào anh, một luật sư hiện đại, có thể áp dụng những quy tắc pháp luật hiện đại vào một xã hội phong kiến cổ xưa? Nhưng khi người lính bước vào thông báo rằng vụ kiện đã sẵn sàng, anh biết mình không có thời gian để suy nghĩ thêm. Anh buộc phải hành động.
“Đưa các bên vào,” Minh Tân ra lệnh, giọng điệu tự tin dù bên trong anh vẫn còn khá lúng túng.
Cửa lớn của đại đường mở ra, và hai người đàn ông bước vào. Một bên là một ông lão già yếu, mặc quần áo đơn sơ, rõ ràng là người nông dân nghèo khó. Bên còn lại là một người đàn ông trung niên, dáng vẻ phong độ hơn hẳn, quần áo sang trọng, thái độ khinh khỉnh. Minh Tân nhận ra ngay ai là ai trong cuộc xung đột này, nhưng anh cũng hiểu rằng mình cần lắng nghe cả hai bên trước khi phán xét.
“Đại nhân,” người lính mở lời, “đây là vụ kiện đất đai giữa ông Trần, một nông dân, và ông Lý, một địa chủ trong vùng. Ông Lý cáo buộc rằng ông Trần đã chiếm dụng một mảnh đất thuộc quyền sở hữu của mình.”
Minh Tân gật đầu, ra hiệu cho người lính im lặng. Anh quay sang hai người đứng trước mặt mình. “Trước hết, ta muốn nghe từ phía người nông dân. Ông Trần, hãy kể rõ sự việc.”
Ông Trần, đôi tay run rẩy, cúi đầu trước Minh Tân. “Bẩm đại nhân, mảnh đất mà tôi và gia đình đang cày cấy là do tổ tiên tôi để lại, đã qua ba đời. Nhưng tháng trước, ông Lý bất ngờ đến đòi đất, nói rằng mảnh đất đó thuộc về gia tộc của ông ta. Tôi đã cố gắng thương lượng, nhưng ông ấy mang người đến đe dọa, nói sẽ phá bỏ nhà cửa của tôi nếu tôi không rời đi.”
Nghe vậy, Minh Tân quay sang phía ông Lý. “Ông Lý, ông có gì để nói?”
Ông Lý thản nhiên đáp, giọng mỉa mai: “Thưa đại nhân, giấy tờ đất đai của gia tộc tôi rõ ràng chứng minh rằng mảnh đất đó thuộc về chúng tôi. Việc ông Trần chiếm dụng là hoàn toàn trái pháp luật. Tôi chỉ đơn giản đòi lại những gì thuộc về mình.”
Minh Tân chậm rãi gật đầu, rồi hỏi: “Giấy tờ đất đai ông có mang theo không?”
Ông Lý tự tin lấy ra một cuộn giấy, đưa cho người lính để chuyển đến tay Minh Tân. Mở ra, Minh Tân chăm chú đọc qua từng dòng chữ, cố gắng hiểu nội dung pháp lý thời phong kiến. Giấy tờ ghi rõ mảnh đất này đã được xác nhận là của gia đình ông Lý từ một quan lại trước đó. Tuy nhiên, có điều gì đó làm Minh Tân thấy không ổn.
Sau khi suy xét một lúc, Minh Tân hướng mắt về ông Trần. “Ông Trần, ông nói mảnh đất này đã thuộc về gia đình ông từ ba đời trước. Ông có bất kỳ chứng cứ nào để xác minh điều này không?”
Ông Trần cúi đầu buồn bã. “Bẩm đại nhân, gia đình chúng tôi không có giấy tờ gì cả. Đất đai từ thời tổ tiên truyền lại, chúng tôi chỉ biết cày cấy mà thôi. Người xưa không cần giấy tờ như bây giờ…”
Minh Tân im lặng một lúc. Đây rõ ràng là một trường hợp điển hình của sự chênh lệch quyền lực giữa người nghèo và người giàu trong xã hội phong kiến. Ông Trần không có gì ngoài mảnh đất đã gắn bó với gia đình mình hàng chục năm, trong khi ông Lý, với giấy tờ và quyền lực, có thể dễ dàng đẩy người nông dân ra khỏi nơi sinh sống của họ. Nhưng giấy tờ của ông Lý lại có điểm đáng ngờ.
Minh Tân quyết định thử một cách tiếp cận mới. “Ông Lý, ta thấy rằng giấy tờ này đã được ký bởi một quan lại từ mười năm trước, đúng không?”
Ông Lý gật đầu, vẻ mặt vẫn đầy tự tin.
Minh Tân tiếp tục, giọng đều đặn nhưng đầy sức nặng: “Vậy ông có thể giải thích tại sao, trong mười năm qua, ông chưa bao giờ yêu cầu sử dụng mảnh đất này cho đến tận bây giờ?”
Ông Lý thoáng bối rối, nhưng nhanh chóng lấy lại vẻ bình thản. “Thưa đại nhân, lúc đó tôi chưa có nhu cầu. Bây giờ tôi cần mở rộng đất đai cho trang trại của mình.”
Minh Tân không trả lời ngay, thay vào đó nhìn quanh đại đường, ánh mắt lướt qua những người đang chăm chú theo dõi. “Luật pháp có thể bảo vệ người giàu, nhưng cũng phải công bằng với người nghèo,” anh thầm nghĩ.
Sau đó, anh hướng về phía người lính canh cổng. “Người đâu, đi gọi những bô lão trong làng, những người sống gần mảnh đất tranh chấp, đến đây ngay lập tức. Ta muốn nghe xem họ nói gì về mảnh đất này.”
Cả phòng xôn xao khi nghe yêu cầu của Minh Tân. Ông Lý dường như có chút lo lắng, nhưng không dám phản đối. Một lát sau, ba người bô lão làng được dẫn vào. Minh Tân yêu cầu họ kể lại lịch sử mảnh đất tranh chấp. Các bô lão, sau một lúc trao đổi, khẳng định rằng gia đình ông Trần đã sinh sống và canh tác trên mảnh đất này từ nhiều đời, và họ chưa từng thấy ông Lý đến yêu cầu đất cho đến gần đây.
Minh Tân nghe xong, rồi chậm rãi đứng dậy. Anh bước xuống bậc thềm, tiến gần đến hai người đứng trước mặt mình.
“Ta đã nghe cả hai bên. Mảnh đất có lẽ có giấy tờ thuộc về ông Lý, nhưng thực tế lại cho thấy gia đình ông Trần đã cày cấy, canh tác đất đai này từ bao đời. Luật pháp không chỉ dựa trên giấy tờ mà còn phải dựa trên sự công bằng và lẽ phải. Ông Lý, ông không có nhu cầu sử dụng đất trong mười năm qua, nhưng giờ lại đòi quyền lợi khi gia đình khác đã gắn bó với đất đai đó từ lâu. Điều này là không thể chấp nhận.”
Ông Lý đứng hình, miệng mấp máy không nói nên lời. Minh Tân tiếp tục: “Ta quyết định, ông Trần được tiếp tục sử dụng mảnh đất này. Nếu ông Lý có chứng cứ thuyết phục hơn, ông có thể kháng cáo. Nhưng ta cảnh cáo, đừng để ta thấy ông dùng bạo lực hoặc ép buộc dân lành nữa.”
“Phiên tòa kết thúc.”
Ông Lý tức tối, nhưng không dám phản đối. Ông cúi đầu rời khỏi đại đường. Ông Trần, nước mắt lưng tròng, quỳ xuống cảm tạ Minh Tân: “Cảm ơn đại nhân, ngài đúng là quan huyện nhân hậu!”
Minh Tân mỉm cười, nhưng trong lòng biết rằng thử thách của anh chỉ mới bắt đầu.
